ANH CHỊ EM PHAN SINH

Tác giả: Tu sĩ William J. Short, OFM

Chuyển ngữ: Tu sĩ Irênê Nguyễn Thanh Minh, OFM

Chương VI: ANH CHỊ EM PHAN SINH NGÀY NAY

• VATICAN II

• BẦU KHÍ MỚI

• MỘT Ý THỨC THUỘC VỀ GIA ĐÌNH

• “TINH THẦN CẦU NGUYỆN VÀ SỐT MẾN” (Thánh Clara)

• “LÀM VIỆC CÁCH TRUNG TÍN VÀ TẬN TỤY” (Thánh Phanxicô)

• “VÀ CHO THẤY HỌ LÀ CÁC THÀNH VIÊN CỦA CÙNG MỘT GIA ĐÌNH” (Thánh Phanxicô)

KẾT LUẬN

---

CHƯƠNG VI: ANH CHỊ EM PHAN SINH NGÀY NAY

Lịch sử có thể trở thành một di sản gây bất hòa, khi nó được viết bởi những người ủng hộ việc chia cắt đau đớn, hoặc bởi những người say mê sự toàn hảo. Cuộc đấu tranh dai dẳng đã được kể lại, và những mối bất bình xưa cũng đã được khơi lên. Thế hệ trước chuyển lại cho thế hệ sau những chuyện kể, ký ức về các thắng lợi lẫn thất bại. Có lẽ năm 1517 là năm đánh dấu nhiều sự trùng hợp ngẫu nhiên: dòng thánh Phanxicô chia ra thành hai nhánh đối nghịch; Giáo hội Tây phương chia rẽ thành những đơn vị đối nghịch; và tại Sycily khai sinh tổ chức Mafia. Trong vòng mười năm, Anh em Phan Sinh lại chia rẽ và lập ra nhánh thứ ba; Giáo hội cũng bị chia rẽ nhiều hơn, và tổ chức Mafia càng lớn mạnh. Tất cả những nhóm này vẫn tồn tại cho đến ngày nay.

Nhưng đâu là tình trạng hiện nay của gia đình Phan Sinh? Và đâu là những mối liên hệ giữa các nhánh trong gia đình này?

VATICAN II

Công đồng Vatican II kêu gọi các hội dòng xem xét lại đời sống của mình, cũng như xem xét lại chứng tá của mình đối với Đức Kitô trong thế giới ngày nay. Công đồng kêu gọi hãy làm một cuộc trở về với “đoàn sủng của Đấng sáng lập” và Anh em Phan Sinh đã mạnh mẽ hưởng ứng lời mời gọi này. Nhiệm vụ quan trọng và căn bản là phải biết rõ những gì Đấng sáng lập đã thực sự viết ra, và phải hiểu biết nhiều hơn về đoàn sủng mà Ngài đã sống.

Nhiệm vụ này thật sự không dễ dàng. Vào thập niên 1960, Anh em Phan Sinh là những người thừa hưởng các truyền thống “giải thích về Phanxicô”, đã bắt đầu từ cuối thế kỷ 19 và phát triển mạnh mẽ vào nữa đầu thế kỷ này. Thế kỷ 19 đã “tái khám phá” Phanxicô qua lăng kính của phong trào Lãng mạn và của các học giả Tin Lành. Phanxicô quả là thi sĩ của tạo vật; là sứ giả của hòa bình thế giới; là người du ca của tình yêu vương giả; là nhà cách mạng; là người không đồng quan điểm với Giáo triều Rôma; là “người Tin Lành đầu tiên”; là người “theo chủ nghĩa xã hội đích thực”; và là “người anh hùng thời Trung cổ”, đối với con người thời đại hôm nay.

Một khuôn mặt vừa quyến rũ và đầy mâu thuẫn như Phanxicô Assisi, khó có thể cung cấp “vũ khí” cho các phe đối lập trong cuộc chiến khác nhau về xã hội tôn giáo và chính trị. Một khuynh hướng ngược lại mô tả Phanxicô như là người cha của chủ nghĩa dân tộc Ý, như lời của nhà độc tài Phát-xít Mussolini nói: “Phanxicô là người thánh thiện nhất của nước Ý, và là người Ý đúng nghĩa nhất của các vị thánh”. Một vài học giả công giáo lại phác họa chân dung Phanxicô như là mẫu mực người phục vụ Giáo triều, người con hoàn toàn tuân phục và cúi mình trước Giáo hội Rôma, là địch thủ bất khuất đối với các lạc giáo và ly giáo. Người nghèo khó hèn mọn này, người tình của Bà Chúa Nghèo, cũng là người thương gia mẫu mực, lại vị thánh vĩ đại đầu tiên mà giai cấp tư sản thành phố đã sản sinh ra.

Các cuộc tranh cải về việc “giải thích Phanxicô” bắt nguồn từ những cuốn sách được gọi là “tiểu sử của vị thánh”; đây là nguồn thứ hai được viết bởi những người có ít nhiều định kiến trong đầu về cách thức Phanxicô đã sống và về những gì Phanxicô đã nói.

Một thay đổi lớn lao trong việc định hướng các cuộc tranh cải phát xuất từ một sự lưu tâm lớn hơn về các tác phẩm của chính Phanxicô. Việc sử dụng những phương tiện mới trong việc nghiên cứu các bản văn theo quan điểm lịch sử và Kinh Thánh, đã cho phép các học giả đưa ra những lối giải thích mới và đứng đắn hơn về các tác phẩm của chính Phanxicô. Năm 1976, học giả Phan Sinh tài ba Kajetan Esser đã cho ra đời ‘Tác phẩm của Phanxicô’, ấn bản phê bình. Tác phẩm này dần dần sinh hoa kết trái trong nhiều nghiên cứu đương thời về “đoàn sủng” của chính thánh Phanxicô.

BẦU KHÍ MỚI

Việc nghiên cứu nhằm hiểu biết nhiều hơn về đoàn sủng Phan Sinh đã mang lại nhiều hoa trái trên nhiều bình diện khác nhau. Trong bầu khí Đại kết chung được Công đồng cổ võ, các cố gắng hướng về đại kết Phan Sinh đã mặc lấy một vị trí quan trọng. Các tổng phục vụ của gia đình Phan Sinh (Viện Tu, Tuân Thủ, Lúp Dài và Dòng Ba tại viện) bắt đầu gặp nhau thường xuyên hơn. Các bề trên Tổng quyền của các tu hội nam và nữ thuộc dòng Ba mở rộng và tăng cường các quan hệ chung với nhau. Chị em nghèo khó thánh Clara củng cố sự liên lạc giữa các đan viện với nhau. Anh chị em Phan Sinh tại thế bắt đầu công việc xem xét lại bản luật của họ; tất cả các nhánh trong dòng AEHM cùng làm việc chung với ACE PSTT trong việc soạn thảo bản luật này.

Việc học hỏi về nguồn cội chung của chúng ta đã khai mở những sáng kiến chung: cuộc hành hương về Assisi và việc cử hành mừng 750 năm ngày mất của thánh Phanxicô vào năm 1976, và việc kỷ niệm 800 năm ngày sinh của thánh nhân vào năm 1982.

Phong trào của Chị em Phan Sinh đóng vai trò quan trọng, trong việc cung cấp người lãnh đạo cho Hiệp Hội Phan Sinh (Franciscan Federation) tại Hoa Kỳ, và Phong trào Tu sĩ Phan Sinh (Movimento Religiose Franciscane) tại Ý, và những sáng kiến tương tự tại nhiều nước khác.

Năm 1985, một bước tiến quan trọng đã được thực hiện nhờ việc thành lập Hội nghị Quốc tế của Anh chị em dòng Ba Tại viện của thánh Phanxicô (International Conference of the Brothers and Sisters of the Third Order Regular of St.Francis). Có khoảng 365 tu hội nữ và 20 tu hội nam Phan Sinh thuộc về Hiệp hội mới này; mục đích của họ là đẩy mạnh các sáng kiến hợp tác liên Phan Sinh.

Người Phan Sinh là người như thế nào ngày hôm nay? Điều này có nghĩa là phải tiến hành một cuộc trở về với “tinh thần của Đấng sáng lập” theo yêu cầu khẩn thiết của Vatican II. Bởi vì lời mòi gọi này đã được đề nghị từ hai thập niên qua, cho nên nhiều thành phần của Gia đình Phan Sinh đã tìm lại được căn tính của mình.

Lời yêu cầu của Công đồng đã được mọi người hân hoan đón nhận. Một sự “đồng nhất hóa” về lối sống và lý tưởng đã giúp cho nhiều cộng đoàn trong Giáo hội hợp nhất lại với nhau: hợp nhất trong sinh hoạt, trong lối sống, trong linh đạo. Công đồng đặt câu hỏi: “Điều độc đáo bạn sẽ đóng góp là điều gì? Vai trò nào bạn sẽ đóng mà người khác không thể đóng được?”.

Một thời gian dài và lắm khi gây đau đớn để xét mình, đã đưa lại một xác tín rằng: chúng ta cần phải hiểu biết nhiều hơn về Phanxicô, về Clara, về thuở ban đầu của các Anh chị em Sống đời đền tội.

Một bước tiến quan trọng trong chiều hướng này là việc xuất bản những tác phẩm của Phanxicô và của Clara theo ấn bản phê bình mới. Sự hiểu biết mới mẻ này về bản luật của Phanxicô được thể hiện trong các bản Hiến chương của Anh em Lúp Dài, Viện Tu và Tuân Thủ vừa mới được chỉnh sửa. Dòng Phan Sinh Tại thế xem xét lại bản luật của mình, và đã được Đức Phaolô VI phê chuẩn năm 1978. Dòng Ba tại viện cũng đã soạn thảo một bản luật đổi mới, chung cho tất cả các chi nhánh.

Các đại biểu dòng Chị em Nghèo khó Clara đã gặp gỡ nhau để soạn lại bản Hiến chương; việc chuẩn y bản Hiến chương này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc đổi mới lối sống chiêm niệm theo truyền thống của thánh Clara thành Assisi.

MỘT Ý THỨC THUỘC VỀ GIA ĐÌNH

Việc nhấn mạnh đến những khác biệt giữa các nhánh khác nhau đã bắt đầu suy giảm; và ngày nay thuật ngữ “Gia đình Phan Sinh” thường được sử dụng. Thuật ngữ này cho thấy một di sản chung được sẻ chia bởi những ai muốn theo gương mẫu và cảm hứng của vị thánh Nghèo thành Assisi.

Tuy còn xa sự hoàn hảo, phong trào hướng đến một sự cộng tác liên Phan Sinh rộng lớn hơn, và đã đạt được nhiều tiến bộ có ý nghĩa. Các Tổng phục vụ của anh em Tuân thủ, anh em Capuchin, anh em Conventual và của dòng Ba Tại viện thường xuyên gặp gỡ nhau, để bàn bạc về các vấn đề liên quan đến hơn 40.000 tu sĩ mà họ đang phục vụ.

Ở Hoa Kỳ, Hiệp hội Phan Sinh phục vụ việc thông tin và phối hợp những nổ lực của anh chị em thuộc các hội dòng Phan Sinh, nam cũng như nữ, mà con số lên đến gần 30.000 thành viên.

Một đại hội liên Phan Sinh về truyền giáo, được tổ chức tại Mattli, Thụy Sĩ năm 1982, quy tụ mọi thành phần của gia đình từ 6 lục địa, hoạch định một nổ lực truyền giáo chung, được gợi hứng từ việc nghiên cứu các nguồn Phan Sinh, theo ấn bản phê bình.

Hai mươi năm cuối cùng này cũng đem lại những sẻ chia về các khó khăn. Tất cả các nhánh đều sụt giảm về con số; có những căng thẳng xuất hiện giữa những người muốn thay đổi và những người chống lại điều đó. Tuy nhiên xuyên qua những khó khăn này, một sự nhất trí nào đó vẫn tồn tại.

Vào thập niên 1980, những mối bận tâm chung và những giá trị căn bản hoạt náo mọi thành phần của gia đình Phan sinh trên thế giới: đó là coi trọng đời sống với Chúa; đề cao giá trị việc làm; sống với người nghèo; và tầm quan trọng của đời sống cộng đoàn.

“TINH THẦN CẦU NGUYỆN VÀ SỐT MẾN” (Thánh Clara)

Nền tảng đời sống Phan Sinh là kết hiệp với Thiên Chúa. Điều này đòi hỏi Anh em Phan Sinh phải nghiêm túc dấn thân cho đời sống cầu nguyện, và liên tục trở về với xác tín rằng: Phúc Âm là “tinh thần và sự sống”.

Chị em nghèo khó thánh Clara đã luôn nhắc nhở các thành phần của đại gia đình về tính ưu việt của việc tìm kiếm Thiên Chúa trong đời sống. Cuộc sống đan tu và chiêm niệm của họ tiếp tục phát triển trong nhiều địa điểm. Các đan viện mới ở Châu Mỹ, Châu Phi, Châu Á và Châu Âu minh chứng cho sức sống của truyền thống chiêm niệm Phan Sinh ngày nay.

Vậy đâu là lối sống và công việc của Chị em nghèo khó thánh Clara ngày nay? Cuộc sống của họ vẫn duy trì những yếu tố căn bản như thời Clara còn sống. Cử hành chung Phụng vụ các giờ kinh đánh dấu ngày sống của chị em từ sáng sớm cho đến đêm khuya, cùng với một thời gian đặc biệt dành cho việc cử hành Thánh lễ. Chị em dùng nhiều thời gian chung trong ngày với nhau: ca hát Phụng vụ, ăn uống, giải trí và làm việc. Hiếm khi chị em rời khỏi đan viện của mình; và khi có việc cần thiết, họ mới đi ra ngoài trong một thời gian ngắn. Lối sống của họ vẫn là lối sống mang tính cách ‘cộng đoàn’ nhiều nhất trong mọi lối sống Phan Sinh. Đời sống chị em cũng nhắc nhở các thành viên Phan Sinh về sự thinh lặng và sự cô tịch cá nhân trong cộng đoàn. Đan viện Chị em Nghèo khó thánh Clara là một nơi yên tĩnh, hạn chế tối đa việc nói chuyện và tiếng động ồn ào. Dầu vậy đan viện cũng là một nơi chốn bận bịu. Mỗi đan viện độc lập về tài chính lẫn pháp lý; vì vậy, điều này đòi hỏi chị em phải làm việc.

Một số đan viện tự chu cấp bằng việc làm bánh mì, làm bánh lễ cho các nhà thờ. Một số làm nghề thêu dệt, may áo lễ và cung cấp các vật dụng khác cho Phụng vụ. Đây là công việc mà Clara đã thành thạo, khiến nhiều chị em bắt chước. Những đan viện khác, nhất là những cộng đoàn thôn quê, sinh sống bằng việc đồng án chăn nuôi nhỏ.

Với việc hăng say dành cho cầu nguyện, đời sống cộng đoàn, sự thinh lặng và công việc, Chị em Nghèo khó thánh Clara rõ ràng cho thấy tầm quan trọng của niềm vui trong đời sống Phan Sinh. Cuộc đời của họ là lối sống nghèo khó, thường dựa vào của bố thí để trang trải các chi phí, khi việc làm không thể chu cấp đủ cho nhu cầu cộng đoàn. Tuy nhiên lối sống Chị em không bao giờ tối tăm và buồn chán. Một vị khách viếng thăm đan viện Chị em Nghèo khó thánh Clara luôn được tiếp đón bằng tình thân hữu vui tươi mà cả Phanxicô và Clara từng mong đợi nơi những môn đệ của các Ngài.

Từ Malawi, một Chị em Nghèo khó người Phi Châu nói về sứ điệp Phan Sinh, về niềm vui và về sự thách đố của sứ điệp nầy như sau:

“Lối sống Phan Sinh không chỉ là một thách đố cho chị em, nhưng nó cũng là sự gặp gỡ tuyệt vời và sâu thẳm của nhiều giá trị cắm rễ sâu trong truyền thống; chẳng hạn, họ luôn luôn có một cảm thức sâu sắc về đời sống cộng đoàn và tình chị em trong các đan viện. Ước gì thánh Phanxicô, vị sáng lập dòng, tha thứ cho chúng tôi, nếu đôi khi chúng tôi tranh dành chơi môn crickets trong vườn, vì muốn theo gương Ngài mà cử hành niềm vui. Chúng tôi tạ ơn Thiên Chúa biết bao vì Người đã ban cho chúng tôi một vị sáng lập dòng vĩ đại, Đấng đã giúp chúng tôi, như một người làm vườn tuyệt vời, bằng những phương thế của nét đẹp tuyệt diệu, được dùng những kho tàng văn hóa nhằm tôn vinh Thiên Chúa và phục vụ Giáo hội”.

Trong khi Chị em Nghèo khó thánh Clara đặc biệt chú tâm đến chiều kích chiêm niệm Phan Sinh, thì các thành viên khác cũng theo đuổi hình thức lối sống này. Một thành công đáng kể trong tiến trình cải tổ từ Công đồng Vatican II là Anh em Phan Sinh đã biết trở về với lối sống chiêm niệm, cho dầu có chậm trễ nhưng rất kiên định.

Bản luật về ẩn viện của thánh Phanxicô đã gợi hứng cho nhiều anh em muốn sống lối sống này trong những giai đoạn và nơi chốn khác nhau. Những ai học hỏi lịch sử Phan Sinh thường nhận xét rằng cứ mỗi lần có sự cải tổ trong dòng, thì luôn phát sinh một lối sống mới về ẩn viện. Những năm tháng cuối cùng của thế kỷ 20 minh chứng rõ ràng chân lý này.

Cho dù ở miền Bắc Ý, miền Nam Pháp hoặc miền Nam Triều Tiên, anh em ngày nay đã quan tâm rất nhiều đến các ẩn viện. Mặc dầu con số vẫn còn ít oi, nhưng chắc là phải luôn như vậy. Vì điều quan trọng không thể được đo lường bằng con số. Thông thường tọa lạc ở những nơi vắng vẻ, các ẩn viện làm nổi bật sự thinh lặng, vẻ đẹp và sự nghèo khó, là những điều hấp dẫn đặc biệt đối với người ngày nay. Theo đúng bản luật được viết đặc biệt cho họ, những cộng đoàn này luôn luôn là ít người, dăm ba người. Trong các ẩn viện, Anh em thường bắt đầu (hoặc kết thúc) ngày sống vào lúc nửa đêm, khởi sự bằng việc đọc Kinh Sách chung với nhau. Từ sáng sớm đến chiều đêm, anh em hầu như sống hoàn toàn trong thinh lặng, với việc cử hành Phụng vụ các giờ kinh, Thánh Lễ, hai bữa ăn và làm việc tay chân. Dầu mặc hình thức nào đi chăng nữa, lối sống của anh em trong ẩn viện ngày nay vẫn luôn giữ những nét tương tự, ít là trong những điểm căn bản, với lối sống mà Phanxicô đã đề ra và những anh em tiên khởi đã thực hiện.

Việc ưu tiên cho đời sống cầu nguyện không chỉ giới hạn nơi Chị em Nghèo khó thánh Clara và nơi Anh em Hèn mọn. Nhiều Anh chị em Phan Sinh khác, giáo dân và tu sĩ, nam và nữ, đều cố gắng nuôi dưỡng chiều kích chiêm niệm trong đời sống của mình. Một vài cộng đoàn Chị em Phan Sinh đã thành lập “các nhà cầu nguyện” hoặc các ẩn viện trong phần đất của mình và mở ra cho nhiều thành viên khác đến cầu nguyện, bồi dưỡng tinh thần trong ít ngày, sau những ngày tháng bận bịu với những công việc tông đồ. Các thành viên của dòng Phan Sinh tại thế cũng bắt đầu khám phá các điều kiện khả dĩ cho phép ‘sống ẩn viện’ đối với trường hợp là người giáo dân và gia đình của họ.

Dù ở trong hay ở ngoài ẩn viện, nơi nào có Anh em Phan Sinh, thì nơi đó có cầu nguyện. Mỗi thành viên gia đình Phan Sinh sở hữu cách thức cầu nguyện riêng, nhưng việc cử hành Phụng vụ các giờ kinh và Thánh Lễ vẫn là mẫu số chung. Sáng và chiều, anh em Phan Sinh họp nhau lại để cầu nguyện: hai hay ba người chung quanh một ngọn nến nơi một công trình đang xây dựng ở Bolivia; 40 người chung quanh một chiếc đèn dầu ở miền Nam Ấn Độ; 10 người chung quanh một bóng đèn huỳnh quang ở trung tâm thành phố Los Angles. Chiều kích chiêm niệm của lối sống Phan Sinh luôn là yếu tố căn bản cho đời sống của Anh chị em Phan Sinh.

“LÀM VIỆC CÁCH TRUNG TÍN VÀ TẬN TỤY” (Thánh Phanxicô)

Từ kinh nghiệm của riêng tôi, tôi muốn lưu ý ở đây về một vài “công việc” Phan Sinh thường được quảng đại quần chúng biết đến. Tôi làm điều này với ý thức rằng: đây chỉ là một bản tổng quát, một cách “cỡi ngựa xem hoa”. Dầu vậy cũng nên mô tả, ít là một vài cách thức khá phổ biến của các “việc làm” Anh em Phan Sinh đảm trách, mà độc giả có thể biết. Thời gian và không gian không cho phép tôi bàn đến ở đây tất cả các nhạc sĩ, nghệ sĩ, thợ thủ công, nhà nghiên cứu sinh vật biển, bác sĩ khoa nhi, thợ điện và hàng ngàn công nhân Phan Sinh vô danh đang đóng góp rất nhiều cho sự đa dạng phong phú, mà mỗi thành viên chung tay góp sức tạo nên gia đình Phan Sinh.

Trong Di chúc, Phanxicô nói rằng Ngài luôn luôn làm việc với đôi tay, và mong muốn được tiếp tục làm việc như vậy. Trong bản Luật, Ngài nói về việc làm như là một “ân huệ”, một món quà Chúa ban. Ngài cũng yêu cầu mỗi anh em học biết một công việc hoặc nghề thủ công nào đó, và có những dụng cụ cần thiết để làm việc.

Người Phan Sinh hôm nay tiếp tục làm việc qua nhiều ngành nghề khác nhau. Có những người là thợ mộc, kỹ sư và kiến trúc sư. Một số làm việc trong ngành xuất bản, trong khi những người khác sử dụng máy vi tính; có những thợ làm vườn và người sản xuất rượu, có người là đầu bếp và thợ may; tất cả làm nên một phần quan trọng trong các cộng đoàn Phan Sinh. Công việc của họ được bổ sung bởi các việc làm hành chánh tại các văn phòng, và các việc giấy tờ khác.

Anh em Phan Sinh tham gia vào nhiều loại công việc khác nhau. Tuy vậy không có loại nghề nghiệp riêng lẽ nào có thể được xác định là “việc làm Phan Sinh” hoặc “việc tông đồ Phan Sinh”. Bất cứ công việc lương thiện nào người Phan Sinh cũng có thể làm được. Chính là cách thức làm việc, chứ không phải là chính công việc, làm nên đặc tính của người Phan Sinh. Được diễn tả qua sự giản dị và quảng đại, phải lưu tâm đến con người hơn là sản phẩm, “việc làm Phan Sinh” có thể được người ta nhận ra bất cứ nơi nào, nơi bục giảng và vườn ươm, trong lớp học và tại nhà máy tiện. Nhiều độc giả đã biết đến “việc làm Phan Sinh” nơi các mục tử trong Giáo hội. Người Linh mục Phan Sinh phục vụ Giáo hội Công giáo khắp nơi trên thế giới. Qua các việc mục vụ như dâng Thánh Lễ, cử hành Bí tích Hòa giải, giảng dạy và tư vấn, Anh em Phan Sinh đã gây nhiều ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống của nhiều người. Việc tiếp xúc đầu tiên của tôi với anh em Phan Sinh đến từ Giáo xứ của tôi, giáo xứ Đức Mẹ Lộ Đức ở Seattle, Washington. Các cha Phan Sinh đã rửa tội cho tôi, giải tội cho tôi, cho tôi được giúp lễ bàn thờ và cũng thuyết phục tôi, bằng gương sáng nhiều hơn là bằng lời nói, hầu tôi có thể trở thành tu sĩ Phan Sinh.

Câu chuyện của tôi có thể giống như câu chuyện của người khác: lần tiếp xúc thứ hai của tôi với Anh em Phan Sinh là ở trường học. Các chị Phan Sinh ở Glen Riddle (Philadelphia) đã dạy tôi tại trường tiểu học giáo xứ. Họ tiếp tục công việc giáo dục này cho đến ngày nay. Nhiều cộng đoàn Anh em Phan Sinh ở Brooklyn cũng dấn thân đặc biệt cho công việc giáo dục. Trong một cuộc tiếp chuyện mới đây với một tu sĩ dòng Ba tại viện, tôi được biết rằng tại Hoa Kỳ ngày nay có hơn 20 trường Cao đẳng và Đại học được anh em Phan Sinh điều hành. Đặc biệt các cộng đoàn nữ Phan Sinh vẫn tiếp tục sứ vụ giáo dục trên khắp thế giới.

Một loại công việc và dịch vụ vẫn luôn được Anh em Phan Sinh quan tâm thường xuyên, đó là chăm sóc người nghèo trong xã hội. Rất nhiều người đã quen thuộc với các bệnh viện có tên như là “Thánh Phanxicô”, “thánh Elizabeth” và “thánh Clara”. Các cơ sở y tế này, ngay từ đầu đã được các cộng đoàn Phan Sinh nữ thiết lập; và họ vẫn tiếp tục phục vụ nhu cầu cho các bệnh nhân, đặc biệt là những người nghèo. Kể từ những ngày đầu tiên khi Phanxicô tiếp xúc với các bệnh nhân cùi, việc chăm sóc cho các bệnh nhân luôn giữ một vị trí quan trọng trong công việc của Anh chị em Phan Sinh.

Một hiện tượng khác cũng đã ghi dấu ấn nơi hai thập niên cuối cùng trong sứ vụ Phan sinh, là phục vụ người nghèo ở Hoa Kỳ. Các thành viên của Dòng Phan sinh tại thế nay điều hành cả một mạng lưới các trung tâm Phan sinh khắp cả nước; mỗi nơi mang một tên khác nhau, nhưng có cùng chung một mục đích: cung cấp các nhu cầu đời sống cho những người thiếu thốn. Thức ăn, áo quần, cà phê nóng, lời thân hữu: tất cả được trao tặng một cách đơn sơ, cùng với lời giới thiệu đến các cơ sở dịch vụ khác để được giúp đỡ thêm nữa, chẳng hạn “Ngôi nhà Phan Sinh” (Francis House) ở trung tâm thành phố Seattle là nơi tôi được giới thiệu đến với Anh em Phan Sinh, là những người thường được biết đến như là “thành viên của Dòng Ba” từ 25 năm về trước. Làm việc với họ đem lại cho tôi một kinh nghiệm sống động về lối sống của người nghèo đích thực. Những công việc mệt nhọc do Anh em Giáo dân Phan Sinh, nam cũng như nữ, đảm trách cùng với gia đình của họ, đã cho tôi thấy đâu là những dịch vụ quan trọng mà họ cung cấp cho người nghèo, những người bị xã hội thượng lưu giàu có loại trừ.

Trong trí tưởng tượng của người bình dân, việc quan tâm này cho thấy hình ảnh của người tu sĩ tốt lành đang phân phát cơm bánh cho người nghèo tại các cổng đan viện cũ kỹ. Công việc từ thiện này hãy còn phổ biến trong nhiều ngôi nhà Phan Sinh. Tuy nhiên một khía cạnh quan trọng khác của “việc làm Phan Sinh”, là việc tư vấn. Ngoài việc trực tiếp giúp đỡ người nghèo, Anh em Phan Sinh ngày nay còn dấn thân cùng làm việc và cùng sống với người nghèo. Họ tham gia vào công cuộc đấu tranh đòi quyền con người, đòi công bằng kinh tế, và đòi hòa bình như là hậu quả tất yếu của nó. Có lẽ nỗ lực lớn lao nhất được mọi người biết đến là phong trào Châu Mỹ La Tinh với các ‘Cộng đoàn cơ bản’ (communidades de base). Anh em Phan Sinh đóng một vai trò quan trọng trong phong trào này; và một trong những phát ngôn viên hàng đầu của phong trào là Leonardo Boff, một tu sĩ Phan sinh, một tác giả đầu tàu của nền thần học Giải phóng.

Anh em Phan sinh đã nổ lực sống sát hơn với căn tính của mình là gần gũi với người nghèo. Thách đố “trở về nguồn cội” đã khiến họ phải suy nghĩ về những vị trí tương đối an toàn của họ, cùng những đặc quyền mà họ có được trong nhiều cộng đoàn xã hội dân sự. Lời kêu gọi, được nhắc đến nhiều lần trong các giáo huấn của Giáo hội, đã trở nên điểm nhấn đặc biệt cho Anh em Phan Sinh trong những năm gầy đây. Điều này dẫn đến những thay đổi đau đớn khi dám từ bỏ sự an toàn tương đối và những dịch vụ mang lại nhiều lợi nhuận, để can đảm chấp nhận một lối sống bấp bênh hơn giữa những người nghèo. Nó còn lôi theo sự thay đổi quyền làm chủ và quản trị các cơ sở giàu có, để có thể chấp nhận sự kiểm soát của người khác, trong một cố gắng để sống ngày càng “không có của riêng”.

Sự lựa chọn này không những “vì” người nghèo, mà “với” người nghèo; sống như người nghèo sống. Sự lựa chọn này đã gây căng thẳng ở vài nơi, nhưng nó cũng mang lại luồng sinh khí mới cho lối sống của gia đình Phan Sinh. Nó gợi hứng cho nhiều nổ lực đầy ý nghĩa để tố giác các bất công nghiêm trọng, mà người nghèo phải gánh chịu trong thế giới hôm nay. Vượt lên trên nỗ lực làm giảm nhẹ các ảnh hưởng của bất công, nhiều nhóm Phan Sinh ngày nay tham gia vào việc phân tích những hệ thống bất bình đẳng về xã hội và kinh tế. Họ góp phần làm thay đổi các cơ cấu bóc lột người nghèo, hơn là chỉ tập trung vào những giúp đỡ cần thiết.

Một “công việc Phan Sinh” quan trọng nữa là “kiến tạo hòa bình”. Đối với nhiều người, lời “Kinh Hòa Bình của thánh Phanxicô” tóm tắt được một cách tài tình lời kêu gọi hòa bình. Mặc dầu lời kinh này không nằm trong các tác phẩm của thánh nhân, nhưng chắc chắn lời kinh này diễn tả nhiều nét đặc biệt được tìm thấy nơi đời sống và hành động của Phanxicô.

Lạy Chúa, xin hãy dùng con như khí cụ bình an của Chúa

Ðể con đem yêu thương vào nơi oán thù,

Ðem thứ tha vào nơi lăng nhục

Ðem an hoà vào nơi tranh chấp,

Ðem chân lý vào chốn lỗi lầm.

Ðể con đem tin kính vào nơi nghi nan, chiếu trông cậy vào nơi thất vọng,

Ðể con rọi ánh sáng vào nơi tối tăm, đem niềm vui đến chốn u sầu.

Lạy Chúa xin hãy dạy con:

Tìm an ủi người hơn được người ủi an,

Tìm hiểu biết người hơn được người hiểu biết

Tìm yêu mến người hơn được người mến yêu.

Vì chính khi hiến thân là khi được nhận lãnh,

Chính lúc quên mình là lúc gặp lại bản thân,

Vì chính khi thứ tha là khi được tha thứ,

Chính lúc chết đi là khi vui sống muôn đời.

Ôi Thần Linh thánh ái xin mở rộng lòng con,

Xin thương ban xuống những ai lòng đầy thiện chí ơn an bình.

Theo gương của Phanxicô, đấng đã cố gắng mang lại hòa giải cho các thành phố đang bất hòa ở Ý, Anh em Phan Sinh, cá nhân cũng như từng nhóm, đã hành động để kiến tạo hòa bình. Họ đặc biệt chú trọng đến vấn đề vũ khí hạt nhân và các chi phí dành cho việc chạy đua vũ trang toàn cầu. Bởi vì những vấn đề này luôn đe dọa mạng sống con người trên toàn thế giới, nên việc ngăn chặn thử nghiệm vũ khí hạt nhân đã trở thành mối bận tâm chung của Anh em Phan Sinh trong nổ lực xây dựng hòa bình của mình.

Nhiều người cũng gắn bó với Phanxicô vì tình yêu Ngài dành cho các tạo vật và cho thế giới thiên nhiên; chắc hẳn người ta nhớ việc chúc lành cho thú vật hằng năm tại các nhà thờ Phan Sinh vào ngày lễ 04 tháng 10. Những người khác chắc chắn cũng đã nhìn thấy bức tượng một thánh Phanxicô được đặt ở giữa các ngôi vườn hay giữa một hồ nước ngoài trời. Tình yêu Phan Sinh đối với thiên nhiên ngày nay, còn đi xa hơn các biểu tượng và cử chỉ đó. Trong mười năm cuối cùng này, người ta đã thấy xuất hiện các phong trào Phan Sinh ‘bảo vệ toàn vẹn tạo vật’. Có một sự lưu tâm ngày càng lớn hơn trong thế giới ngày nay về các mối đe dọa đến từ ô nhiễm môi trường, rác thải và việc phát triển công nghiệp ồ ạt không kiểm soát. Nhớ đến tình yêu sâu đậm của Phanxicô đối với tạo vật, khi thánh nhân gọi trái đất là “mẹ chúng tôi”, gọi ngọn lửa, gió trời và nước nôi là “những anh chị em”, Anh em Phan Sinh đã bắt đầu thể hiện tình yêu và lòng kính trọng đối với tạo vật bằng những nổ lực có tổ chức nhằm bảo vệ thiên nhiên.

“VÀ CHO THẤY HỌ LÀ CÁC THÀNH VIÊN CỦA CÙNG MỘT GIA ĐÌNH” (Thánh Phanxicô)

Những cách thức khác nhau về ‘việc làm’ và sứ vụ đòi hỏi nhiều nổ lực hơn nữa nơi các Anh chị em của gia đình Phan Sinh. Tuy nhiên những hoạt động này có thể được coi như là những dự án riêng tư của một số cá nhân. Để có thể đặt vấn để “việc làm Phan Sinh” trong bối cảnh của nó, chúng ta cần phải nhắc lại ở đây những yếu tố hàng đầu của lối sống Phan Sinh, đó là lối sống cầu nguyện. Việc cầu nguyện này luôn diễn ra trong một cộng đoàn. “Việc làm Phan Sinh” cũng phải được hiểu trong bối cảnh cộng đoàn. Cũng như công việc của người này hỗ trợ cho người khác, thì lối sống cầu nguyện và sự khích lệ hỗ tương cũng nâng đỡ công việc của mỗi người. Dù việc làm gì đi chăng nữa, nó cũng được chia sẻ trong một cộng đoàn.

Các cộng đoàn Phan Sinh, nam cũng như nữ, giáo dân cũng như tu sĩ, thường được tổ chức theo nhiều cách thức khác nhau, nhưng luôn bao hàm một số yêu tố chung. Những yếu tố chung nàyđòi hỏi một hình thức quản trị dân chủ. Các thành viên trong cộng đoàn bầu chọn những anh chị em nắm giữ quyền hành. Họ thường được gọi là “phục vụ” (ministers, servants) và “phụ trách” (guardians). Hạn kỳ chức vụ được ấn định trong lề luật; và họ có thể bị bãi nhiệm khi có sự nhất trí chung. Việc ra quyết định thường được tập trung tại những vùng địa lý nhất định (miền hoặc tỉnh dòng). Trong hầu hết các nhánh của gia đình Phan Sinh, Tổng tu nghị hoặc Đại hội, bao gồm các đại diện của tất cả các Tỉnh dòng, nắm giữ quyền tối cao, và chịu trách nhiệm để bầu chọn vị Tổng phục vụ của nhánh mình. Với chức danh “Tổng phục vụ”, hay đơn giản là “chủ tịch” (president), người anh hoặc chị em này được trao toàn quyền và trách nhiệm trong một thời gian nhất định, thường thì từ 4 - 6 năm.

Cũng vậy, mỗi vùng hoặc Tỉnh dòng có Tu nghị tỉnh dòng riêng, để bầu chọn vị Giám tỉnh và để bổ nhiệm các vị đứng đầu các cộng đoàn địa phương, thường được gọi là “phụ trách” hay “linh hoạt viên”. Cộng đoàn địa phương cũng có tu nghị cộng đoàn riêng của mình, một cuộc hội họp thường xuyên của các thành viên trong cộng đoàn, để cùng nhau suy gẫm Phúc Âm, và đưa ra những quyết định cần thiết cho đời sống cộng đoàn cũng như cho công việc của mỗi thành viên.

Anh em Phan Sinh cầu nguyện, làm việc, sống giữa người nghèo, nhưng vẫn chia sẻ một đời sống chung. Khi nói đến lối sống và việc làm của anh em Phan Sinh ngày nay, từ ngữ “hiệp thông” có thể cung cấp một hình ảnh tốt đẹp nhất. “Đặc sủng lập dòng” của gia đình Phan Sinh luôn cho thấy sự kết hiệp với Thiên Chúa như là nền tảng của lối sống Phan Sinh theo Phúc Âm. Thiên Chúa đã yêu thương chúng ta trước, và đến lược chúng ta, chúng ta cũng được mời gọi chia sẻ tình yêu này, với Thiên Chúa, với “anh chị em”, và với toàn thể tạo vật.Sự tự hiến quảng đại của Thiên Chúa được diễn tả nơi bản thân Đức Giêsu, mạc khải ý nghĩa tôn giáo và thiêng liêng cho thế giới của chúng ta. Việc làm, dưới mọi hình thức, là phương tiện để tham gia vào việc tạo dựng này. Việc làm là một “ân huệ”, chứ không phải là một lời nguyền rủa. Đấu tranh cho một sự phân phối công bình các quà tặng của Thiên Chúa giữa con người, không có nghĩa là “hoạt động thuần túy chính trị”, hoặc một hình thức “duy hoạt động thuần túy xã hội”. Sự thay đổi chính trị và xã hội ảnh hưởng đến cách thức Anh chị em sống; và như thế nó cũng mặc lấy chiều kích tôn giáo và thiêng liêng. Cũng vậy công việc tìm kiếm hòa bình, hoặc bảo vệ toàn vẹn tạo vật, đó cũng là những cố gắng hướng đến một sự hiệp thông lớn hơn của mọi tạo vật vào ân ban phong phú của Đấng Tạo Hóa. Và điều này cũng biểu lộ tình yêu đối với mô mẫu của mọi tạo vật, đó là Đức Kitô.

Ước muốn thông hiệp này là nền tảng lối sống Phan Sinh trong cộng đoàn. Bằng việc sống như anh chị em trong đời sống chung, Anh em Phan Sinh muốn trải nghiệm một hệ thống tương quan hỗ tương, đặt nền tảng trên sự hiệp nhất và bình đẳng, là những điều mà họ cảm nhận như là ý định của Thiên Chúa đối với mọi tạo vật. Mục đích của lối sống này không nhằm tạo ra một đội ngũ công nhân lành nghề, cũng không nhằm hoàn thành công việc này hay công việc nọ, cho dầu rất đáng khen ngợi. Mục đích của lối sống hiệp thông là nhằm quy tụ ngày một nhiều anh chị em trong vòng tay cộng đoàn, để phản ảnh nguồn gốc và cùng đích của tất cả mọi sự trong cuộc sống của Thiên Chúa Ba Ngôi.

KẾT LUẬN

 Qua những trang trên đây, tôi đã tập hợp một loạt các chân dung của gia đình anh em Phan Sinh, tôi hy vọng rằng độc giả giờ đây có được một ý niệm nào đó về các thành viên của gia đình này, về những câu chuyện của họ, và về tinh thần của họ. Còn rất nhiều điều để nói, nhưng hy vọng của tôi là có nhiều người khác, được đánh động bởi phác họa chưa hoàn hảo này, sẽ lấp đầy một vài chỗ còn trống, và sẽ kể tiếp những câu chuyện chưa được kể. Ít là, giờ đây, độc giả có được một ý tưởng tốt hơn về sự phong phú của quà tặng mà Phanxicô và Clara đã gởi gắm cho Giáo hội. Trải qua 8 thế kỷ, các đồ đệ Phan Sinh đã tăng lên và đã phân tán, khi ra khỏi cái nôi ban đầu miền Umbria, để đến với hết mọi quốc gia trên thế giới ngày nay.

Hy vọng độc giả đã được thông tin, gợi hứng, và cả thích thú nhờ một số câu chuyện được kể ra, và cũng sẽ tha thứ nhiều cho những bất toàn khi được nghe kể những câu chuyện này. Xin gởi những trang sách này như là quà tặng cho Anh chị em Phan Sinh của tôi, và cũng xin gởi đến nhiều anh chị em khác, là những người cảm thấy sự hấp dẫn nơi viễn ảnh của gia đình Phan Sinh.

Bởi vì các Anh chị em của Phanxicô và của Clara đã đem đến trong thế kỷ 21 này di sản mà họ đã lãnh nhận; họ làm điều đó, để đáp lại lời cầu nguyện của chính Phanxicô đối với tất cả chúng ta: “Xin Chúa ban bình an cho anh chị em”.

👉 (đọc tiếp các chương tiếp theo tại đây)