Chúa Nhật II Mùa Vọng năm C: Con mắt nhìn đường

Dọn đường là chủ điểm của bài Tin Mừng hôm nay với lời rao giảng của Gioan Tẩy Giả. Dọn đường là để đi. Muốn đi được, phải thấy rõ đường. Đường quanh co không cho ta thấy rõ để đi, cần uốn thẳng con đường. Núi đồi che lấp tầm nhìn, cần bạt xuống để nhìn con đường cho tỏ mà phóng xe nhanh.

Đó là lối triển khai đề tài thông thường nhất : nói đến con đường. Nay có một cách khai triển khác, tôi mượn ý nơi linh mục Dũng Lạc Trần Cao Tường để giới thiệu đến anh chị em: đó không phải con đường trước mặt mà là con mắtnhìn đường.

Đường thẳng thênh thang mà mắt nhìn vào bụi, thì chắc hẳn cũng sẽ đâm xe vào bờ… ruộng. Đường rộng thênh thang, thẳng băng trước mặt, mà mắt nhắm lại, thì cũng chẳng khác gì bị núi đồi lấp che. 

Phim "Mùi Đu Đủ Xanh" do một người Việt bên Pháp là Trần Anh Hùng đạo diễn, đã được trình chiếu khắp bên Âu cũng như bên Mỹ. Mùi là một cô bé nhà nghèo nhưng mắt luôn tươi sáng và yêu đời. Vì cô nhìn thấy sức sống trong từng cọng cỏ, từng con dế, từng cành lá đu đủ xanh, từng động tác của công việc dù xem ra tầm thường. Tất cả đều đang tuôn chảy sức sống tràn trề nhảy múa thênh thang. 

Bé Mùi phải đi làm con ở (ôsin) cho một gia đình nhà giầu. Nhà này giầu của mà lại nghèo lòng. Đứa con trai ông chủ có tính ác, thích giết chết những con vật vô tội, như lấy nến nóng chảy nhỏ xuống đàn kiến cho chúng giẫy giụa chết. Mà chính bé Mùi cũng bị hành hạ gần như vậy. Bé bị đuổi mấy lần. Mỗi lần di chuyển thì "hành lý" của Mùi chẳng có gì ngoài một cái túi xách đựng một bộ quần áo cũ rách, nhưng… không quên mang theo cái hộp đựng dế. Mùi rất thích súc vật và cây cối. Mỗi lần có chuyện buồn thì chẳng phải phí tiền đi "bác sĩ tâm bệnh" như ngày nay, mà Mùi chỉ cần đưa hộp dế ra săn sóc, chơi giỡn với chúng. Mỗi lần làm việc vất vả, mồ hôi nhễ nhãi, Mùi chỉ cần mở cửa sổ nhìn ra vườn đàng sau, thì tự nhiên mắt Mùi sáng lên long lanh, nụ cười tươi nở no tròn, cả con người như rạo rực lên nguồn sinh khí mới, nhẹ nhàng nên bay cao. 

Trái lại, ông chủ nhà chẳng mấy khi biết cười…, con mắt lờ đờ như mất hồn. Nét mặt ông luôn luôn đăm chiêu tư lự. Ông thường hay bỏ nhà đi kiếm chác tí tình lẻ ở ngoài phố chợ. Chắc ông nghĩ hạnh phúc nằm ở chỗ này chỗ kia. Con đường đi tìm hạnh phúc sao dài dằng dặc và kham khổ đến thế! Đang khi ông được một người vợ thật hiền dịu, có tình người, luôn kiên nhẫn chung thủy, mặc dù bao chuyện trớ trêu của ông... Để đến một ngày ông đi chán phải trở về với bệnh tật thân tàn ma dại, bà vợ vẫn nhẫn nhục thứ tha và săn sóc cho ông. 

Đối với Mùi thì đường tìm hạnh phúc ở ngay trong bếp, ngay sau vườn, bên cành đu đủ xanh, bên hộp dế nhỏ. Có phải đi đâu xa? Còn ông chủ thì cứ mải miết đi tìm, chẳng bao giờ thấy! Ông bị bệnh mắt nặng, cần phải đi bác sĩ nhãn khoa để khám mắt và đeo kính thì mới có thể nhìn thấy được. 

Quả thực, con mắt của nhiều người cũng đang bị bệnh nặng giống như ông chủ trong Phim Mùi Đu Đủ Xanh: mắt bị mờ tối vì quá nhiều chuyện khiến không còn biết đường nào mà đi nữa. Tiếng hát Khánh Ly cất lên lời và nhạc Trịnh Công Sơn về “Những con mắt trần gian” thật đáng cho ta suy nghĩ:

Những con mắt trần gian, xin nguôi vết nhục nhằn. Những con mắt muộn phiền, xin cấy lại niềm tin. Những con mắt quầng thâm, xin tươi sáng một lần...

Những con mắt thù hận, cho ta đời lạnh căm... Những con mắt bạc tình, cháy tan ngày thần tiên... (Ngày ra đi với gió, ta nghe tình đổi mùa. Rừng đông rơi chiếc lá, ta cười với âm u. Trên quê hương còn lại, ta đi qua nửa đời chưa thấy được ngày vui. Đường trần rồi khăn gói, mai kia chào cuộc đời, nghìn trùng cơn gió bay... )

Dọn đường cho Chúa đến hay lên đường đi gặp Chúa, đích vẫn như nhau : Gặp được Chúa. Ấy vậy mà nhiều người có sẵn đường đó mà con mắt nhìn không thấy đường để đi gặp Chúa. Hoặc cũng nói được như sau: Chúa sẵn đó mà nhìn không thấy Chúa, vì mang “những con mắt trần gian,” “những con mắt mang hình viên đạn”…

Đi tìm hạnh phúc, xây tổ ấm gia đình, mà nhiều người cứ phải nhớn nhác đi kiếm chác ngoài đường. Riết mà hạnh phúc như vẫn ngoài tầm tay. 

Trong "Tiếng Chim Hót," Anthony de Mello có kể như thế này: 

Một người thấy ông bạn láng giềng cứ lom khom tìm mãi một cái gì trên nền đất, dưới ánh đèn đường nên hỏi: 

- Ông bạn tìm gì vậy? 

Người láng giềng liền trả lời: Tôi tìm chìa khóa đánh rơi. 

Thế rồi cả hai cùng chăm chú, lom khom cố gắng tìm tiếp. Một hồi lâu người này chợt nhận ra một điều gì nên hỏi người láng giềng mất chìa khóa: 

- Mà ông bạn làm rơi nó ở đâu vậy? 

- Ở trong nhà thì phải. 

- Nhưng tại sao ông bạn lại tìm ở đây? 

- Vì ở đây có đèn điện sáng hơn. 

Có thể nhiều người cũng đang đi tìm chìa khóa hạnh phúc gia đình ở ngoài mái nhà như vậy. Cứ thấy ánh sáng hào nhoáng văn minh là như con thiêu thân đâm rầm vào. Rồi lăn ra chết. Nơi Tivi, nơi quảng cáo, nơi các đua đòi theo sức ép... Phải làm thêm giờ, phải kiếm thêm tiền, phải có xe bóng, phải có nhà sang...(con cái thì phải học thêm, phải học thêm đến mụ người !). Nhiều thứ phải lắm. Khiến gia đình bị bỏ rơi hoang tàn, rồi cũng từ đó mà sinh ra một xã hội rối loạn như đang thấy hiện nay. 

Có lẽ ta còn nhớ huyền thoại về con chim xanh, mà Mỹ đã dựng thành phim do Elizabeth Taylor thủ vai chính. Ai có được con chim xanh là có hạnh phúc. Con chim xanh mang lại hạnh phúc, đó là lời sấm. Thế là người kia cất bước đi tìm, vượt suối băng ngàn, chiến đấu với các yêu tinh quỉ dữ để dành cho được con chim xanh, nhưng rồi vẫn không được. Quay trở về nhà, thì thấy con chim xanh đậu ngay trên cành bên cánh cửa sổ xanh của nhà mình.

Chúa không ở đâu xa. Hay nói theo chủ đề của Tin Mừng hôm nay: Con đường đến gặp Chúa không ngàn trùng muôn dặm, không nghìn trùng xa cách đâu. Chỉ giơ tay là với tới. Quan trọng là cặp mắt ta có nhận ra Chúa đang ở gần ta không thôi.

“Mùi đu đủ xanh” tìm được hạnh phúc không phải nơi nhà lầu gác tía nhưng nơi từng cành lá đu đủ xanh, từng cọng cỏ, từng con dế, từng động tác của công việc dù xem ra tầm thường. 

Trong một tấm thiệp Giáng Sinh, hình hang đá Bê Lem, họa sĩ này không hề vẽ vách núi, cũng không có lều tranh. Hài nhi Giêsu nằm gọn ngủ ngon ở giữa. Thân mình Đức Maria và Thánh Giuse cúi khum xuống thành mái nhà che chở, giữ hơi ấm, ánh sáng lung linh giữa đêm đen lạnh buốt. 

Bí quyết hạnh phúc nằm ở con mắt nhìn, ẩn sâu trong tim. 

Mùa Vọng là mùa chờ đợi. Không phải là lại đi tìm và chờ đợi mãi đâu xa, mà là hồi phục lại con mắt nhìn, tức là con mắt của niềm tin, để thấy được điều đang chờ đợi mong tìm đã ở ngay bên rồi, ngay trong nhà mình, trong tim mình, như lời Kinh Thánh qua miệng Gioan hô lên trong hoang địa: 

"Hãy thống hối vì Nước Trời đã gần bên...”

Anphong Nguyễn Công Minh, ofm

(theo ý của lm Dũng Lạc Trần Cao Tường)