Cam Kết Vì Hòa Bình Của Dòng Phan Sinh Tại Nhật Bản

Tu sĩ Daniel Rodriguez Blanco, OFM

Giám đốc văn phòng JPIC

Từ ngày 10 đến 17/02/2025, các anh em trong Ban Tổng Thư ký Phúc Âm hóa và Truyền giáo cùng với Tổng Văn phòng Công lý, Hòa bình và Toàn vẹn Tạo thành của Dòng Anh Em Hèn Mọn đã có dịp tìm hiểu về công việc của anh em Phan Sinh tại Nhật Bản, trong khuôn khổ chuyến thăm châu Á.

Năm 1977, Tỉnh Dòng Các Thánh Tử Đạo Nhật Bản của Dòng Phan Sinh được thành lập, là kết quả của sự hiện diện truyền giáo của các đơn vị thuộc Dòng đến từ châu Âu và châu Mỹ. Hiện tại, Tỉnh Dòng Nhật Bản có khoảng 70 anh em, phân bố trong 9 cộng đoàn. Không thể phủ nhận rằng cả Giáo hội địa phương lẫn sự hiện diện của Dòng Phan Sinh tại Nhật Bản đều chịu ảnh hưởng sâu sắc từ hai sự kiện lớn, định hình bộ mặt của họ. Sự kiện thứ nhất là cuộc bách hại Kitô giáo kéo dài hơn hai thế kỷ, để lại danh sách dài các vị tử đạo. Sự kiện thứ hai là vụ tấn công hạt nhân của Hoa Kỳ vào tháng 8 năm 1945 nhắm vào hai thành phố Hiroshima và Nagasaki.

Bách hại và tử đạo

Quy mô, sự tàn khốc và thời gian kéo dài của cuộc bách hại Kitô giáo tại Nhật Bản—gần 250 năm—là điều hiếm thấy trong lịch sử hai thiên niên kỷ của Kitô giáo. Trong suốt thời gian dài ấy, hàng chục ngàn Kitô hữu đã sống đức tin của mình trong bí mật. Nhiều người trong số họ bị kết án tử đạo, và hầu hết tên tuổi của các vị ấy đều không được biết đến.

Trong số những người đã được phúc tử đạo, có cả một số tu sĩ Phan Sinh. Chẳng hạn, vào ngày 15/02/1597, tu sĩ Phan Sinh người Tây Ban Nha Pedro Bautista cùng với 25 Kitô hữu khác đã bị hành quyết gần thành phố Nagasaki. Đức Giáo hoàng Piô IX đã phong thánh cho các ngài vào năm 1862. Một quảng trường công cộng ở trung tâm thành phố Nagasaki được đặt tên để vinh danh những chứng nhân đầu tiên của Giáo hội Nhật Bản này. Ngoài ra, 205 vị tử đạo khác đã được phong chân phước vào năm 1867. Một nhóm 16 vị tử đạo được Đức Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II phong thánh năm 1987, và cuối cùng, 188 vị tử đạo khác đã được phong chân phước tại Nagasaki.

Một số tu sĩ Phan Sinh tại Nhật Bản ngày nay là hậu duệ của những gia đình Kitô hữu đã sống đức tin trong cảnh ẩn dật. Do đó, Giáo hội địa phương cũng như sự hiện diện của Dòng Phan Sinh tại đây có nguồn gốc từ chứng tá của cộng đoàn các vị tử đạo vĩ đại này tại Nhật Bản.

Ngày nay, một trong những thách thức quan trọng nhất mà các tôn giáo tại đất nước châu Á này phải đối mặt là tình trạng thờ ơ tôn giáo. Một mặt, độ tuổi trung bình của hàng giáo sĩ và đời sống tu trì ngày càng cao; mặt khác, các chủng viện giáo phận, nhà huấn luyện của các dòng tu và cả các tu viện Phật giáo ngày càng vắng bóng người trẻ.

Liên quan đến vấn đề này, anh Tổng Phục vụ Massimo Fusarelli, trong tài liệu Là anh em và người hèn mọn hôm nay xuất bản năm 2024, đã khẳng định: “Sự suy giảm ơn gọi tại một số khu vực và sự đa dạng của chúng ở những nơi khác, cùng với những thách thức liên quan đến hòa bình, đến ngôi nhà chung và tự do tôn giáo, đòi hỏi chúng ta phải có sự phân định sâu sắc để nhận ra sự hiện diện và hoạt động của Thiên Chúa ở giữa và xung quanh chúng ta.”

Bom nguyên tử

Một chiếc đồng hồ hư hại với kim dừng ở mốc 11:02 được trưng bày tại Bảo tàng Bom Nguyên tử ở thành phố Nagasaki. Đó là thời điểm chiếc đồng hồ bị ngừng lại bởi vụ nổ bom nguyên tử vào ngày 09/08/1945. Trong vòng vài giờ, vụ nổ đã khiến hơn 70.000 người thiệt mạng, trở thành một trong những vụ thảm sát có số nạn nhân lớn nhất chỉ trong vài phút. Ba ngày trước đó, Hiroshima đã trải qua thảm kịch tương tự.

Năm 2025 sẽ đánh dấu kỷ niệm 80 năm vụ tấn công hạt nhân duy nhất được ghi nhận trong lịch sử. Tu sĩ Phan Sinh Jacob Kataoka, một thành viên của Tỉnh Dòng Phan Sinh tại Nhật Bản, là một trong những người sống sót sau vụ nổ bom ở Nagasaki. Theo lời kể của ngài, khi đó ngài mới chín tuổi, và trường học của ngài chỉ cách tâm vụ nổ khoảng nửa cây số. Ngài nhớ rằng hầu hết bạn học và thầy cô của mình đều đã tử vong ngay tại chỗ.

Nhìn lại tình hình thế giới hiện nay, anh Tổng Phục vụ Massimo Fusarelli, trong tài liệu đã đề cập, đặt câu hỏi: “Làm sao chúng ta không nhận ra rằng, trong thời điểm lịch sử này, chiến tranh và xung đột, cùng với biến đổi khí hậu, đang làm gia tăng số lượng người di cư và tị nạn trên thế giới từng năm, kéo theo nhiều hệ lụy, trong đó có áp lực đóng cửa biên giới và cả lòng người?”

Anh Francis Furusato và anh Antonio Kim là những người tiên phong sáng lập dự án Nagasaki, “một huynh đệ đoàn Phan Sinh quốc tế vì hòa bình, với ý tưởng cốt lõi là lan tỏa và thúc đẩy hòa bình bền vững tại thành phố Nagasaki cũng như trên toàn thế giới”. Anh Francis khẳng định rằng: “Dự án này không chỉ là một cái nhìn về quá khứ, mà còn là một thông điệp hòa bình cho hiện tại và tương lai.”

Dự án này trở thành hiện thực nhờ sự hợp tác của các Tỉnh Dòng Phan Sinh khác, đặc biệt là ở châu Á, khi họ gửi các anh em đến tham gia huynh đệ đoàn quốc tế. Hơn nữa, theo lời anh Augustine Takuji Kuwata, Tỉnh Phục vụ, dự án Nagasakiluôn rộng mở đón nhận các anh em Phan Sinh từ khắp Dòng muốn đến đây trong thời gian dài hoặc trong giai đoạn nghỉ ngơi (sabbatical). Các anh em đến từ Đức, Argentina, Hoa Kỳ và nhiều quốc gia khác đã từng có cơ hội trải nghiệm cuộc sống ở đây.

Kitô giáo và Dòng Phan Sinh tại Nhật Bản được định hình từ cuộc bách hại kéo dài với máu của các vị tử đạo, và cũng từ những hậu quả của một vụ tấn công hạt nhân. Từ những vết thương lịch sử ấy, thông điệp và cam kết của anh em Phan Sinh vì hòa bình một lần nữa trở nên mạnh mẽ. Một dòng chữ được đặt ngay tại lối vào bảo tàng thành phố Nagasaki, được viết bằng mười ngôn ngữ, khẳng định: “Nagasaki phải là nơi cuối cùng bị tấn công bằng bom nguyên tử.”

OFMVN/Nguồn: ofm.org - The commitment of Franciscans for peace in Japan